Kull kelma għandha l-ġrajja tagħha, ġrajja li taf tikxef xejriet ta’ moħħ bikri jew ta’ żmienna. Fid-dinja tal-kelma hemm ġid kbir. Fil-ġrajja wara l-kelma (ĠWK) insibu l-imgħoddi Malti ta’ missirijietna (aktar milli l-imgħoddi barrani f’art missirijietna). U nsibu l-preżent ukoll. Għalhekk il-kunċett tal-ĠWK iħaddan xi aspetti tal-storja kulturali ta’ niesna.

Xi siltiet fil-Malti istituzzjonalizzat jipprovokaw kurżità u stagħġib fl-istess ħin.  X’tgħidilna din l-għamla ta’ lingwa fuq il-mentalità ta’ niesna l-antiki? X’tikxfilna fuq il-moħħ tal-antenati tagħna?

Aħna u ngħarrxu f’din il-mentalità (permezz tal-ĠWK) naraw fl-istess waqt kif il-bniedem ibiddel dak li ħaddieħor ħaseb, ħass, emmen, u għamel. Jingħataw spjegazzjonijiet plawsibbli għas-sura tal-ħsieb Malti ta’ missirijietna.

L-għarfien lingwistiku joffri ġrajjiet impressivi ta’ filosofija komuni li lill-antenati tagħna għamlithom umani. Il-ħidma investigattiva ta’ dan il-ktieb tipprova tixħet dawl fuq il-ħsieb u t-tiġrib tal-antenati tagħna li għal sekli sħaħ kienu abbandunati soċjalment, politikament, u edukattivament. Minkejja dan l-abbandun storiku, il-Maltin komuni tal-klassijiet il-baxxi ppriservaw il-mentalità u l-viżjoni tagħhom tal-ħajja fi lsienhom, ilsien dejjem mitkellem qatt miktub, u injorat mill-klassijiet l-għolja u mill-amministrazzjoni. U l-lingwa kif qed tiżviluppa llum ukoll turi l-ħsieb Malti.